Mẫu nội kiểm QC và mẫu nội kiểm chuẩn IQC đều có vai trò quan trọng trong quá trình kiểm soát chất lượng xét nghiệm y tế. Mẫu nội kiểm QC được sử dụng để kiểm tra hiệu suất và chính xác của phương pháp xét nghiệm, trong khi mẫu nội kiểm chuẩn IQC được sử dụng để đánh giá và theo dõi sự biến đổi hàng ngày trong quá trình xét nghiệm.

Cả hai loại mẫu đều đóng góp vai trò quan trọng trong đảm bảo tính tin cậy và chất lượng của các dữ liệu xét nghiệm, ảnh hưởng đến quyết định và quy trình liên quan đến sức khỏe và an toàn của con người. Do vậy, cần nắm vững các nguyên lý, tuân thủ các yêu cầu về sử dụng mẫu nội kiểm theo nhà sản xuất và quy định pháp lý, tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo chắc chắn rằng kết quả xét nghiệm là chính xác và đáng tin cậy, kịp thời hỗ trợ ra quyết định điều trị lâm sàng chính xác.

Sự khác biệt giữa mẫu nội kiểm (QC) và mẫu nội kiểm chuẩn (IQC)

Mẫu nội kiểm QC (Quality Control) và mẫu nội kiểm chuẩn xét nghiệm IQC (Internal Quality Control) là hai khái niệm được sử dụng trong lĩnh vực kiểm soát chất lượng trong quá trình xét nghiệm. Dưới đây là sự khác biệt về mục đích, ý nghĩa và yêu cầu của Tiêu chuẩn về việc sử dụng giữa hai loại mẫu này:

1. Mục đích sử dụng:

- Mẫu nội kiểm QC: Được sử dụng để kiểm tra hiệu suất của một phương pháp xét nghiệm cụ thể và đảm bảo rằng kết quả đo lường là đáng tin cậy và chính xác.

- Mẫu nội kiểm chuẩn IQC: Được sử dụng để đánh giá và theo dõi sự biến đổi hàng ngày của một phương pháp xét nghiệm, đảm bảo rằng quá trình xét nghiệm duy trì tính chính xác và đáng tin cậy theo thời gian.

2. Thời gian sử dụng:

- Mẫu nội kiểm QC: Được sử dụng khi thiết lập một phương pháp xét nghiệm mới, sau đó được thực hiện theo lịch trình kiểm soát chất lượng nhất định (thường là hàng ngày hoặc theo yêu cầu).

- Mẫu nội kiểm chuẩn IQC: Được sử dụng hàng ngày để đảm bảo rằng quá trình xét nghiệm hàng ngày đang hoạt động chính xác.

3. Tính chất của mẫu:

- Mẫu nội kiểm QC: Thường được cung cấp bởi nhà sản xuất hoặc các tổ chức liên quan với giá trị đã biết trước. Được thiết kế để đánh giá các yếu tố chính xác, tính nhạy cảm và đáng tin cậy của quá trình xét nghiệm.

- Mẫu nội kiểm chuẩn IQC: Thường được chuẩn bị từ các mẫu nguyên liệu hoặc chất được biết đến có giá trị trung bình và độ biến thiên đã được xác định. Được thiết kế để đánh giá và kiểm soát sự biến đổi hàng ngày của quá trình xét nghiệm.

4. Phạm vi sử dụng:

- Mẫu nội kiểm QC: Thường được sử dụng để kiểm soát chất lượng cho một phương pháp xét nghiệm cụ thể trong một phòng xét nghiệm. Giúp đảm bảo rằng quá trình xét nghiệm đáp ứng được các yêu cầu chất lượng và được thực hiện theo tiêu chuẩn quốc tế.

- Mẫu nội kiểm chuẩn IQC: Thường được sử dụng trong quá trình xét nghiệm hàng ngày để theo dõi sự biến đổi và đánh giá chất lượng trong thời gian ngắn. Nó giúp xác định sự biến đổi hàng ngày trong kết quả xét nghiệm và cho phép các biện pháp kiểm soát chất lượng được áp dụng kịp thời.

5. Phương pháp đánh giá:

- Mẫu nội kiểm QC: Thông qua việc so sánh kết quả đo lường của mẫu nội kiểm với giá trị tham chiếu đã biết trước đó. Nếu kết quả đo lường gần giá trị tham chiếu và nằm trong phạm vi chấp nhận được, quá trình xét nghiệm được coi là đáng tin cậy.

- Mẫu nội kiểm chuẩn IQC: Đánh giá sự biến đổi hàng ngày trong kết quả xét nghiệm bằng cách theo dõi đường điểm kiểm soát (Control Chart). Đường điểm kiểm soát được xây dựng dựa trên giá trị trung bình và độ biến thiên đã biết trước của mẫu nội kiểm chuẩn IQC. Sự ngoại lệ khỏi đường điểm kiểm soát có thể chỉ ra sự biến đổi không mong muốn trong quá trình xét nghiệm.

6. Trách nhiệm quản lý:

- Mẫu nội kiểm QC: Thường được quản lý bởi bộ phận kiểm soát chất lượng trong phòng xét nghiệm. Kết quả của mẫu nội kiểm QC thường được ghi nhận, theo dõi và báo cáo cho mục đích đánh giá hiệu suất và chất lượng của phương pháp xét nghiệm.

- Mẫu nội kiểm chuẩn IQC: Thường được quản lý hàng ngày bởi nhân viên xét nghiệm trực tiếp. Kết quả của mẫu nội kiểm chuẩn IQC được theo dõi trong quá trình xét nghiệm hàng ngày để đảm bảo rằng quá trình xét nghiệm đang hoạt động chính xác và đáng tin cậy.

7. Yêu cầu kỹ thuật:

- Mẫu nội kiểm QC: Để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của kết quả, mẫu nội kiểm QC phải tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt như khả năng chống oxi hóa, ổn định trong thời gian dài, và đặc tính tương đồng với mẫu xét nghiệm thực tế.

- Mẫu nội kiểm chuẩn IQC: Yêu cầu kỹ thuật cho mẫu nội kiểm chuẩn IQC thường linh động hơn. Mẫu có thể được chuẩn bị từ nguồn mẫu thải hoặc các nguồn khác để đáp ứng yêu cầu đánh giá và kiểm soát sự biến đổi hàng ngày trong quá trình xét nghiệm.

Nguồn: Tổng hợp