HCT là một xét nghiệm đơn giản thường được thực hiện cùng với các xét nghiệm khác theo chỉ định của bác sĩ giúp chẩn đoán bạn có bị mắc rối loạn máu, tủy xương, thiếu dinh dưỡng dưỡng hay các vấn đề sức khỏe khác hay không. Xét nghiệm HCT là một trong những phương pháp phổ biến để theo dõi sức khỏe của bạn. Nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về chỉ số này. Vậy xét nghiệm HCT là gì? Vì sao chỉ số này lại tăng, giảm bất thường và làm cách nào để đưa chỉ số HCT về mức ổn định?

1. Chỉ số HCT trong xét nghiệm máu là gì?

Hồng cầu rất quan trọng đối với sự sống. Trong hồng cầu có chứa hemoglobin liên kết với oxy và có nhiệm vụ cung cấp năng lượng cho các tế bào trong cơ thể. HCT hay còn gọi là Hematocrit là tỉ lệ hồng cầu trong thể tích máu toàn phần. Đây là một chỉ số quan trọng để chẩn đoán và theo dõi một số bệnh lý về hồng cầu, phổ biến là tình trạng mất máu, thiếu máu. 

Xét nghiệm HCT là xét nghiệm cần thiết để theo dõi sức khỏe

Bác sĩ thường chỉ định bệnh nhân thực hiện làm xét nghiệm chỉ số HCT để sàng lọc bệnh đa hồng cầu, kiểm tra xem người bệnh có các rối loạn máu do số lượng hồng cầu trong máu quá thấp hay không. Ngoài ra, đây cũng là xét nghiệm thường quy đối với những bệnh nhân đang điều trị các bệnh lý nặng khác hoặc đang chữa trị ung thư. Qua kết quả chỉ số hồng cầu, các bác sĩ có thể đánh giá được khả năng đáp ứng thuốc của người bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị để mang lại hiệu quả cao nhất. 

Khi thực hiện xét nghiệm HCT, bác sĩ sẽ lấy mẫu máu qua đường tĩnh mạch của người bệnh vào một ống nhỏ. Sau đó, mẫu máu này sẽ đưa về phòng xét nghiệm để phân tích bằng những loại máy móc chuyên dụng. Tuy nhiên, kết quả chỉ số HCT còn có thể phụ thuộc vào một số yếu tố khác như thai kỳ, cơ thể bị mất máu, mất nước,…

2. Mục đích của việc kiểm tra chỉ số HCT trong xét nghiệm máu là gì?

Thông thường các bác sĩ yêu cầu làm xét nghiệm chỉ số HCT để kiểm tra tình trạng máu - một chứng rối loạn máu liên quan đến số lượng tế bào hồng cầu thấp khiến cơ thể mệt mỏi, đau đầu và chóng mặt. Xét nghiệm này có thể được sử dụng để sàng lọc bệnh đa hồng cầu.

Nếu bạn đang điều trị ung thư, HCT là một trong số xét nghiệm thường quy được sử dụng để kiểm tra xem cơ thể có đáp ứng với thuốc hay không? Từ đó có những điều chỉnh hợp lý, mang lại hiệu quả điều trị cao nhất.

3. Chỉ số HCT trong xét nghiệm máu bình thường là gì?

Bên cạnh thắc mắc xét nghiệm HCT là gì, một vấn đề cũng đang được nhiều người quan tâm đó là chỉ số HCT bao nhiêu là bình thường? Theo các chuyên gia, tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính, chỉ số HCT cũng có sự khác biệt nhất định. Kết quả Hematocrit được báo cáo dưới dạng phần trăm. Phép đo hematocrit trung bình ở người là 45%, có nghĩa là thể tích hồng cầu chứa 45ml trên 100ml máu.

Cụ thể, chỉ số HCT bình thường ở từng đối tượng sẽ là:

• Nam giới: từ 41% - 50%

• Nữ giới: từ 36% - 44%

• Trẻ sơ sinh: 45% đến 61%

• Trẻ em: 32% đến 42%

Chỉ số HCT bình thường tùy thuộc vào độ tuổi và giới tính

Để thực hiện xét nghiệm chỉ số HCT trong máu, bệnh nhân sẽ được lấy một lượng máu nhỏ vào trong ống dẫn nhỏ. Sau đó, các kỹ thuật viên dùng máy chuyên dụng để đo chỉ số HCT. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm chỉ số HCT, thậm chí có thể mang lại kết quả không chính xác bao gồm: thai kỳ, tình trạng cơ thể mất nước, mất máu...

Xét nghiệm hematocrit chỉ cung cấp một phần thông tin về sức khỏe của bạn. Do đó, bạn hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về ý nghĩa của kết quả xét nghiệm chỉ số hematocrit dựa trên các triệu chứng bạn đang gặp phải. Do đó, việc tìm một địa chỉ uy tín để làm xét nghiệm cũng rất cần thiết giúp bạn nhanh chóng có được kết quả chính xác cũng như những lời khuyên hữu ích về một phác đồ điều trị bệnh phù hợp nhất.

4. Nguyên nhân khiến chỉ số HCT quá cao hoặc quá thấp

Những trường hợp chỉ số HCT tăng cao hơn bình thường có thể do:

• Bệnh tim.

• Bệnh về tủy xương.

• Nghiện thuốc lá.

• Khó thở khi ngủ.

• Sử dụng hormone testosterone.

• Ngộ độc CO.

Các trường hợp chỉ số HCT giảm thấp hơn so với bình thường do:

• Mất máu.

• Thiếu máu thiếu sắt.

• Bệnh lý về tủy xương.

• Thừa nước trong cơ thể.

• Ung thư giai đoạn di căn tủy.

• Phụ nữ mang thai.

• Bệnh tuyến giáp.

• Tan máu bẩm sinh.

• Thiếu vitamin B12, B6, folate,...

5. Làm thế nào để giữ ổn định chỉ số HCT

Để chỉ số HCT trở về bình thường thì việc đầu tiên là xác định nguyên nhân gây tăng giảm HCT bất thường, đồng thời áp dụng phương pháp điều trị triệt để. Bên cạnh việc tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ về liều lượng và thời gian sử dụng thuốc, người bệnh có thể lưu ý thêm các vấn đề sau:

• Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, nên lựa chọn các thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo an toàn thực phẩm. Nếu chỉ số HCT thấp vì bệnh nhân thiếu máu thiếu sắt thì trong chế độ ăn của bệnh cần bổ sung nhiều thực phẩm giàu sắt, như các loại thịt đỏ, gan động vật, cá, đậu phụ, hoa quả sấy, rau lá xanh, quả hạch, bánh mì trứng,... Lưu ý nên bổ sung vitamin C để cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn. Hạn chế các thức ăn chế biến sẵn, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ,...

• Xây dựng lối sống lành mạnh, tập luyện hàng ngày, rèn luyện sức khỏe, nâng cao sức đề kháng và phòng tránh bệnh tật hiệu quả. Vận động mỗi ngày cũng giúp tinh thần thoải mái hơn, tránh thức khuya, bỏ thuốc lá, rượu bia, làm việc trong môi trường thông thoáng, sạch sẽ,...