Amylase là tên gọi của một nhóm enzyme do tuyến tụy và các tuyến nước bọt sản xuất. Do vậy thực hiện xét nghiệm Amylase có tác dụng phát hiện các bệnh lý liên quan đến các tuyến này. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu quy trình thực hiện xét nghiệm Amylase và các vấn đề liên quan.

1. Xét nghiệm Amylase là gì ?

Ở máu và nước tiểu của người bình thường Amylase có hoạt độ rất ít. Tuy nhiên nếu mắc các bệnh lý về tuyến tụy hay tuyến nước bọt thì Amylase sẽ phóng thích nhiều hơn vào trong máu và nước tiểu. Hoạt độ của Amylase tăng trong nước tiểu có thể lên đến vài ngày nhưng trong máu chỉ tăng trong một khoảng thời gian ngắn.

Amylase là enzyme do tuyến tụy sản xuất

Do vậy Xét nghiệm Amylase là xét nghiệm để xác định hoạt độ enzyme Amylase có trong máu hoặc nước tiểu. Thông qua kết quả xét nghiệm để chẩn đoán các bệnh lý về tuyến tụy, tuyến nước bọt và một số bệnh liên quan khác.

2. Nên xét nghiệm Amylase trong trường hợp nào ?

Việc làm xét nghiệm Amylase sẽ do bác sỹ chỉ định, thường dùng trong một số trường hợp sau đây:

• Nghi ngờ các bệnh lý về tuyến tụy kèm các triệu chứng như đau lưng, buồn nôn, sốt, nặng bụng, mất vị giác,...

• Sử dụng kết quả xét nghiệm để theo dõi quá trình đáp ứng thuốc của bệnh nhân trong quá trình điều trị các bệnh lý về tuyến tụy.

• Tuyến nước bọt bị sưng hoặc viêm.

• Ngoài ra xét nghiệm còn có tác dụng định lượng Amylase có trong dịch màng phổi hoặc dịch cổ trướng.

3. Các lưu ý trước khi thực hiện xét nghiệm Amylase ?

Trước khi thực hiện xét nghiệm cần lưu ý:

• Trong vòng 24h trước khi thực hiện xét nghiệm tuyệt đối không được sử dụng thức uống có cồn như rượu bia.

• Chỉ uống nước lọc trong vòng ít nhất 2 tiếng trước khi thực hiện xét nghiệm. Tuyệt đối không nên ăn trước khi xét nghiệm.

• Khi thực hiện Amylase trong nước tiểu thì nên uống đủ nước để tránh tình trạng mất nước.

• Cho bác sĩ xem đơn thuốc của bạn, bới có một số thành phần thuốc làm ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

4. Ý nghĩa kết quả xét nghiệm Amylase 

4.1. Hoạt độ Amylase bao nhiêu là bình thường?

• Amylase trong máu được coi là bình thường nếu có giá trị trung bình vào khoảng 22-80 U/L.

• Amylase trong nước tiểu được coi là bình thường nếu có giá trị trung bình khoảng 42-321 U/L.

4.2. Hoạt độ Amylase tăng hoặc giảm khi nào?

Hoạt độ Amylase tăng hoặc giảm trong các trường hợp dưới đây:

a. Các bệnh lý về tuyến tụy

• Hoạt độ Amylase sẽ tăng gấp 4 đến 6 lần nếu bạn bị bệnh viêm tụy cấp tính.

• Nếu bạn bị viêm tụy mãn tính nhưng nghiện rượu hoặc tắc nghẽn ống tụy cũng khiến lượng Amylase tăng cao. Ngộ độc rượu cấp cũng khiến Amylase tăng lên.

• Viêm tụy cấp do các thuốc như furosemide, corticosteroid, mercaptopurin, dexamethasone,...

b. Các bệnh lý về tuyến nước bọt

• Hoạt độ Amylase tăng lên khi bạn bị viêm tuyến nước bọt cấp tính hoặc mãn tính.

• Trường hợp bị quai bị hoặc tắc nghẽn ống dẫn nước bọt cũng khiến lượng Amylase tăng lên.

c. Một số bệnh lý khác

• Hoạt độ Amylase trong dịch phúc mạc tăng lên nếu bạn bị viêm tụy cấp. Tuy nhiên trong trường hợp này bạn cũng có thể mắc các bệnh như tắc nghẽn ruột, loét dạ dày tá tràng, nhồi máu,...

• Viêm túi mật cấp hoặc sỏi ống mật chủ.

• Suy thận giai đoạn cuối cũng là nguyên nhân gây tăng Amylase.

d. Khi nào hoạt độ Amylase giảm?

• Nếu bạn bị các tổn thương rất nặng về gan như nhiễm độc, bỏng nặng hay nhiễm độc thai nghén thì lượng Amylase sẽ giảm xuống. Nhiễm độc thai nghén hay còn gọi là tiền sản giật, xảy ra khi bạn bị cao huyết áp trong thời kỳ đang mang thai.

• Nếu bạn bị viêm tụy mà lượng Amylase lại giảm xuống thì chứng tỏ các tế bào ở tuyến tụy sản xuất Amylase bị tổn thương vĩnh viễn.

Khi bạn bị viêm tụy cấp thì lượng Amylase trong máu sẽ tăng dần trong 3 đến 6 giờ đầu và đạt giá trị cao nhất ở giờ thứ 24, sau 2 đến 3 ngày hoạt độ Amylase trong máu sẽ giảm dần. Nhưng đối với nước tiểu hoạt độ Amylase tăng cao trong vòng 7 đến 10 ngày. Do đó phương pháp xét nghiệm nước tiểu hữu ích hơn sau khi Amylase trong máu trở lại bình thường.

Nguồn: Tổng hợp